JAK NAUCZYĆ DZIECKO ORTOGRAFII?

---

Nauka ortografii spędza sen z powiek niejednemu dziecku. Długotrwałe wkuwanie zasad ortograficznych może być frustrujące i zniechęcić do dalszego uczenia się. Jak sprawić, by nauka ortografii nie była udręką, a wręcz stała się dobrą zabawą? 

CZY WARTO UCZYĆ SIĘ ORTOGRAFII?

Zanim zajmiemy się nauczaniem ortografii swoich pociech, najpierw sami musimy się zastanowić, czy warto się jej uczyć. Czy nie żyłoby nam się lepiej, gdybyśmy pożegnali się ze wszystkimi zasadami pisowni i po prostu zapisywali to co, co słyszymy? Niekoniecznie. Wyobraźmy sobie taką sytuację – zapanowałby ogromny bałagan! Niektóre wyrazy brzmią tak samo, a różnią się właśnie zapisem ortograficznym. Taki sam zapis słów “zawieźć” i “zawieść” oraz “Bug” i “buk” mógłby wprowadzić niezłe zamieszanie.

CZY WARTO PISAĆ POPRAWNIE?

Warto wyjaśnić najmłodszym, że poprawne zapisywanie tekstu skierowanego do konkretnego odbiorcy, jest okazaniem szacunku czytelnikowi. Co więcej, gdy w opublikowanej przez nas treści znajdzie się dużo błędów ortograficznych, nikt raczej nie potraktuje poważnie tego co mamy do powiedzenia. Zastanówmy się, czy autor poniższego ogłoszenia nabył interesujący do przedmiot?

NAUKA ORTOGRAFII A TRADYCJA

Czy zastanawialiście się kiedyś, skąd wziął się inny zapis liter u i ó, rz i ż oraz h i ch? Wynika on z tradycji – dawniej każdą z tych głosek wymawiano inaczej! Stosowana przez nas pisownia po prostu odzwierciedla dawną wymowę. 

Ortografia oddaje nie tylko brzmienie wyrazów, ale także mówi nam o historii danej rzeczy lub miejsca. Nietypowy zapis warszawskiej dzielnicy Bródno wcale nie świadczy o tym, że jej mieszkańcy nie znają ortografii (a co gorsza nie dbają o porządek), lecz o tym, że w przeszłości nieopodal tego miejsca znajdował się bród, czyli miejsce przeprawy przez rzekę.

---

JAK UCZYĆ SIĘ ORTOGRAFII?

Jeśli przekonaliśmy się już, że znajomość ortografii jest umiejętnością, którą warto posiadać, zastanówmy się – jak się jej uczyć? Z pewnością każdy z nas już wie, że wkuwanie zasad na pamięć nie jest efektywną metodą zapamiętywania. Co gorsza, może to nawet zniechęcić dziecko do dalszej nauki, która już zawsze będzie mu się kojarzyć z nudą, wyczerpaniem i zmęczeniem. Jak więc uczyć się ortografii, aby w dzienniku ucznia zaczęły pojawiać się piątki, a dziecko traktowało naukę jak zabawę?

Metoda idealna – zrób to sam!

Najlepiej zapamiętujemy rzeczy, zdarzenia i fakty, w których bierzemy bezpośredni udział. Możemy przełożyć to również na naukę zasad rządzących ortografią. Spróbujmy razem z dzieckiem wymyślić jak najwięcej wyrazów zawierających literę k, po której następuje ż lub rz. Zapiszmy je wszystkie na kartce. Powstanie nam przykładowy ciąg:

krzew, pokrzywa, krzyk, krzemień, krzak, skrzydło, krzywo, Krzysiek, krzesło, krzątać się….

Następnie poproście malucha, o zaznaczenie w każdym słowie ż lub rz. Zapytajcie czy dostrzega jakąś zasadę, która pojawia się w każdym ze słów? Na pewno najmłodsi szybko zorientują się, że po literze k piszemy rz! Podobne ćwiczenie można wykonać w odniesieniu do innych zasad ortograficznych. Dzieci czują się docenione, kiedy robią coś samodzielnie. Jeśli dziecko samo odkryje daną regułę, z pewnością lepiej ją zapamięta.

Rymowanki

Kto z nas słyszał, że “uje się nie kreskuje”? Na pewno każdy! Istnieje całe mnóstwo rymowanek, które odnoszą się do ciekawych zawiłości języka polskiego. Warto odnaleźć ich jak najwięcej i umieścić je w widocznym miejscu – przyczepić nad biurkiem małego ucznia lub na lodówce. Kiedy pociecha zapamięta rymowankę, na pewno nie popełni już błędu! Poniżej prezentujemy przykład rymowanki dotyczącej jednego z wyjątków ortograficznych:

Pszenica i pszczoła to znany wyjątek,
który zapamiętasz na dobry początek.
Tu nietypowo po “pe”
piszesz “esz”!
Jeśli nie wiedziałeś, 
to teraz już wiesz!

Głowy najmłodszych są pełne pomysłów – spróbujcie takie wierszyki wymyślać sami! Dzięki temu nauka ortografii będzie jeszcze łatwiejsza, a przy okazji będziecie się świetnie bawić!

Mnemotechniki

Metody szybkiego zapamiętywania świetnie sprawdzają się nie tylko podczas nauki języków obcych, ale z powodzeniem można użyć ich do zabawy z ortografią! Wykorzystują one działania, które aktywizują jednocześnie obie półkule mózgowe, a także angażują jak najwięcej zmysłów. Polegają na tworzeniu ciekawych skojarzeń między wyrazami. Po spotkaniu bandy przedstawionej poniżej, raczej nie przyjdzie nam do głowy, aby w wyrazie bandaż popełnić błąd!

(źródło:https://www.facebook.com/panjaron)

Łańcuchowa metoda skojarzeń

Ta metoda polega na stworzeniu abstrakcyjnej historii składającej się ze słów, które chcemy zapamiętać. Razem z dzieckiem wypiszcie jak najwięcej wyrazów zawierających ó. Następnie stwórzcie z nich opowiadanie – im śmieszniejsze i bardziej absurdalne, tym lepiej! Aby nauka przynosiła jak najlepsze efekty, taką historię trzeba sobie dokładnie wyobrazić aktywizując różne zmysły – poczuj jak pachnie róża, albo spróbuj w wyobraźni dotknąć jej kolców! Przykładowa historia mogłaby wyglądać tak:

Różowy ogórek spotkał wróżkę, która obiecała spełnić jego życzenia. Ogórek postanowił zostać królem! Wkrótce wzniósł królestwo, w którym zamieszkały ptaki o żółtych piórach. Jeden z pagórków był pokryty krótkimi ołówkami! Król ogórek przywdział różowy strój i swoją podobiznę umieścił na pocztówce, którą wysłał do królewskich córek mieszkających za siedmioma górami!

Kiedy podczas dyktanda uczniowi przyjdzie napisać słowo wcześniej zawarte w tej historii, z pewnością od razu przypomni mu się historia różowego ogórka i bez wahania napisze “ó”! Podobne opowiadania możecie tworzyć także z innymi wyrazami sprawiającymi trudność maluchowi. Ogranicza Was tylko wyobraźnia!

Haki pamięciowe

Ta kolejna skuteczna metoda zapamiętywania polega na tworzeniu skojarzeń z wyrazami, które nazywane są “hakami”. Na każdym z haków umieszczamy znak ortograficzny, który w języku polskim sprawia trudność. W ten sposób powstaje nam 6 haków:

Ó U CH H RZ Ż

Teraz do każdego z nich dopasowujemy wyraz zaczynający się na daną literę, np: ósemka, ul, chrabąszcz, hiena, rzeka i żmija. Korzystanie z tej metody polega na tworzeniu skojarzeń między hakami a słowami, których chcemy się nauczyć. I tak jak w poprzednim przypadku, najlepiej zaangażować tu jak najwięcej zmysłów i zadbać o to, aby nasze pomysły były jak najbardziej kreatywne! Przykładowe skojarzenia to: mucha, która zachorowała po zjedzeniu chrabąszcza, rzodkiewka, która chciała wybudować dom na dnie rzeki lub wsuwka, która postanowiła zostać pszczołą i zamieszkać w ulu. Gdy dziecku przyjdzie napisać słowo “mucha”, to od razu przypomni sobie nieprzyjemną historię z chrabąszczem, a co za tym idzie, hak odpowiadający dwuznakowi “ch” i nie popełni błędu!

Gry ortograficzne

Dzieci nigdy nie uczą się tak skutecznie, jak podczas zabawy! Zapoznajcie się z filmem, gdzie znajdziecie aż 3 sposoby na skuteczną naukę ortografii! Dowiecie się jak zagrać w ortograficznego piotrusia, jak nauczyć się trudnych wyrazów podczas rozgrywki w państwa-miasta, a także jak wykonać karty go gry w ortograficzne 5 sekund, gorącego ziemniaka i kalambury!

Gimnastyka ortograficzna

Wspominaliśmy już o tym, że skutecznie zapamiętujemy, gdy wykorzystujemy różne zmysły. Podobnie jest w przypadku, gdy podczas nauki wykonujemy jakiś ruch! Dlatego też raczej nie zapomnimy jak jeździć na rowerze, rolkach czy nartach. Aby wykorzystać ortografię do zabawy ruchowej, każdemu znakowi sprawiającemu trudność podporządkowujemy jakiś gest – na przykład po usłyszeniu wyrazu z “ó” wykonujemy przysiad, a kiedy w słowie występuje “rz”, skaczemy do góry. Podczas zabawy jedna z osób wypowiada różne słowa, a uczestnicy reagują na nie odpowiednim ruchem. Później oczywiście następuje zmiana osoby prowadzącej i dzieci wymyślają zadania dla dorosłych!

Skuteczna nauka ortografii? Czytanie!

Z pewnością każdy z nas niejednokrotnie słyszał o pamięci fotograficznej. Po części posiada ją każdy z nas – kiedy widzimy słowo, w którym występuje błąd, coś nam w nim nie pasuje. Im więcej czytamy, tym częściej widzimy poprawny zapis danego słowa, które utrwala się w naszej pamięci. Dokładnie tak samo dzieje się w przypadku najmłodszych! Czytanie pozytywnie wpływa nie tylko na naukę ortografii, ale także na rozwój słownictwa, wyobraźni, koncentracji i pracy mózgu. A jak zachęcić dziecko do czytania? Dając dobry przykład! Dzieci są jak lustra, w których odbijają się przekonania rodziców. Dlatego jeśli macie możliwość spędzić chwilę z książką zamiast z tabletem czy telefonem, wykorzystajcie to! Pociechy z pewnością po pewnym czasie pójdą w wasze ślady! 

---

Podobały się Wam nasze sposoby na naukę ortografii? Może wykorzystujecie inne metody? Koniecznie pochwalcie się pomysłami w komentarzach! 

#mądrazabawa #edutainment #naukaortografii #naukaprzezzabawę